آسیب شناسی آموزش موسیقی درایران

چکیده اهمیت موسیقی در ایران:

موسیقی، نمادی از ملیت است و از هزاران سال قبل جایگاه خود را در زندگی مردمان یافته است و چون امروزه این هنر به صورت آمیزه ای از علم و فن در آمده است، پس نسبت به گذشته در امر آموزش، وظیفه ی سنگین تری را بر عهده دارد. متخصصان معتقدند آموزش موسیقی کودکان نه تنها در رشد همه جانبه ی استعداد کودکان سهم بسزایی دارد، بلکه بر شنوایی، قدرت، تمرکز، بازتاب های شرطی و وسعت نظر و رشد جسمانی آنان هم تاثیر می گذارد.

از نظر روان شناسی هم موسیقی برای کودکان نوعی نیاز روانی است و آموزش آن نه تنها برای تربیت موسیقی دان، بلکه برای پاسخگویی به نیاز طبیعی کودکان ضروری شمرده شده است. تجربیات هم نشان داده است که آموزش و پخش موسیقی برای کودکانی که از نظر عاطفی و رفتاری مشکل دارند، موجب کاهش و رفع پرخاشگری و نا آرامی آنها می شود. به علاوه آموزش و استفاده از موسیقی به شیوه ی گروهی در ایجاد مهارت های اجتماعی کودکان نقش موثری دارد و موجب ساز گاری و همکاری کودکان با یکدیگر می شود.

بر این اساس و با توجه به مشکلات کنونی در امر آموزش موسیقی در شرایط فعلی کشور، آسیب شناسی آن برای تدوین شیوه های درست آموزشی و ارتقای کیفیت آموزش موسیقی اهمیت می یابد. به همین سبب این پژوهش با هدف آسیب شناسی آموزش موسیقی در ایران به روش اسنادی انجام شد و یافته های تحقیق نشان داد که وضع آموزش موسیقی در ایران دچار نابسامانی کلی است که از جمله می توان به : عدم برنامه ریزی مدرن و درست، عدم تدریس جدی، کمبود مدارس و هنرستان های موسیقی و همچنن کمبود مدرس موسیقی و همچنین ورود افراد غیرمتخصص به آموزش موسیقی اشاره کرد.

مقدمه ای بر فرهنگ موسیقی:

فرهنگ و موسیقی هیچ گاه از بین نمی روند، بلکه همگام با رشد و تکامل جامعه به پیش می روند و در دوره های مختلف ،خود را پیدا می کنند. در این میان، آموزش های آکادمیک می تواند یکی از متجلی ترین شکل های تکامل یک جامعه محسوب شود. آموزش مرحله ای از روند رشد و تکامل انسان است و انسان آموزش پذیر، انسان تکامل یافته تری است. به همین سبب همواره آموزش در تمدن های بزرگ، یکی از مقولات در مورد توجه بوده است. در روند رشد و تکامل انسان،آموزش هنر و از جمله آموزش های مردمی در کنار آموزش های جسمانی قرار گرفته است.

امروزه، در تمامی علوم، فنون و هنر ها ضرورت شدیدی به آموزش و یادگیری احساس می شود. و مشاهده ی تعدد متد ها و گوناگونی روش های یادگیری و آموزشی می توان به سادگی به این عصر حاضر موسیقی دیگر از حد یک سرگرمی یا هیجان فراتر رفته است. به طوری ک تاثیرات شناختی آن، در افزایش توان ذهنی، تمرکز، مهارت حرکتی و هماهنگی حواس، از فعالیت های دیگر هنری بارز تر است. از سویی آموزش موسیقی به خاطر مفاهیم انتزاعی، نیاز به روش هایی دارد که کودکان و نوجوانان را در مسیر تجربه و فعالیت های عینی و ملموس قرار دهد و فرایند یادگیری را آسانتر و سریعتر کند. بر این اساس ضرورت آموزش مناسب موسیقی به عنوان برنامه عمومی در مقاطع تحصیلی تا پیش از دانشگاه احساس می شود. آموزشی که علاوه بر آموزش موسیقی، پرورش همه جانبه کودکان را در بر میگیرد.

بیان مسئله آسیب شناسی آموزش موسیقی:

موسیقی ظریف ترین، پیچیده ترین ،تخصصی ترین، جذاب ترین و محبوب ترین هنرها در طی قرون است. همواره کسانی در بخش های مختلف این هنر از قبیل نوازندگی، آهنگسازی، خوانندگی، رهبری ارکستر و پژوهش، مشغول به کار و تلاش و خلاقیت و آفرینش بوده اند که در بالاترین سطوح علمی و تکنیکی مربوط به تخصص خود قرار داشته اند. به راستی که هیچ جامعه و قوم و نژادی فاقد هنر رونده، متعالی و روبه رشد موسیقی نبوده است. همه جوامع نیازمند هنرمندانی مسئول، خلاق، متفکر، جامعه شناس و پر کار با زیر بنای آموزشی قوی و تربیت موزیکال درست در این حیطه است. از این رو آموزش موسیقی در سطوح مختلف از اهمیت ویژه ای برخوردار است و توجه به آن سبب تربیت موسیقی دان های ورزیده و کار آمد و در نهایت موجب رشد، ترقی، پیشرفت و اعتلای هنر موسیقی در جامعه می شود.

در حالی که بی توجهی یا بی اهمیت شمردن آن موجب رکورد و سقوط ارزش های هنری و از بین رفتن خلاقیت و اصول اجرایی موسیقی و دست آخر زوال این هنر اصیل و سقوط به ورطه ی ابتذال خواهد بود. در واقع ابتذال زمانی رشد می کند که عوامل فرهنگی و سازنده در آن هنر تضعیف شده و نیاز های هنری جامعه با امکانات موجود، توازن خود را از دست داده باشند. بنابراین می توان حدس زد هرگونه وقفه و خللی در آموزش موسیقی تا چه اندازه زیان بار است و قطع زنجیره ی آموزشی در هر مقطع چه لطمات جبران ناپذیری را بر پیکر این هنر وارد می کند. پس از آن هم به طور طبیعی ،مدت طولانی نیاز است تا خلا به وجود آمده پر شود.

یکی از دلایل عمده ی بروز مشکلات کنونی موسیقی ایران ، بحرانی است که در زمینه آموزش آن در سال های اخیر به وجود آمده است.

آموزشی که پیوند خود را با شیوه های سنتی خود از دست داده و در جایگزین کردن روش های جدید مبتنی بر فرهنگ غیر ایرانی و به طور عمده روش های غربی برای پرورش موسیقی دان های برجسته نیز چندان موفق نبوده است. به نظر می رسد که دلیل نبود این موفقیت، عدم شناخت ویژگی های اصلی موسیقی اصیل ایران است. زیرا اگر این ویژگی ها را که به طور طبیعی در انواع مختلف موسیقی متفاوتند، بشناسیم و نخواهیم برای همه نسخه ای از پیش تعیین شده که گاه چندان هم واقع بینانه طرح نشده اند بپیچیم،می توان مسئله ی آموزش موسیقی را با دید گسترده تری نگریست. هدف از این آموزش پرورش توانایی های متفاوت افراد برای ارایه و ایجاد یک اثر هنری است.

تولید و تالیف توسط آموزشگاه موسیقی هنر ایران زمین